Program „Czyste Powietrze”, odgrywający kluczową rolę w poprawie jakości powietrza i efektywności energetycznej budynków w Polsce, przechodzi istotne zmiany, które zaczęły obowiązywać od 22 kwietnia 2024 roku. Celem nowych regulacji jest ochrona wnioskodawców i eliminacja nieuczciwych praktyk, związanych z dystrybucją niewystarczająco efektywnych urządzeń grzewczych. Poniżej przedstawiamy szczegółowy przegląd nadchodzących zmian w programie „Czyste Powietrze” oraz ich wpływie na beneficjentów programu.
Lista Zielonych Materiałów i Urządzeń - ZUM
Lista Zielonych Materiałów i Urządzeń (ZUM) stanowi kluczowy element programu „Czyste Powietrze”, wprowadzony w celu zapewnienia wysokiej jakości i efektywności energetycznej urządzeń grzewczych, wykorzystywanych w polskich gospodarstwach domowych.
Znajdujące się na liście ZUM pompy ciepła, kotły zgazowujące drewno oraz kotły na pellet to urządzenia, które spełniają rygorystyczne kryteria jakościowe, potwierdzone przez niezależne laboratoria z terenu Unii Europejskiej oraz Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA).
Zasady dotyczące listy ZUM „Czystego Powietrza” zaczną obowiązywać od 14 czerwca 2024 roku, stanowiąc wymóg dla wszystkich wniosków o dofinansowanie złożonych po tej dacie. Lista ZUM ma na celu nie tylko poprawę efektywności ogrzewania, ale także ochronę konsumentów przed nieefektywnymi urządzeniami, które mogą zwiększać koszty eksploatacji. Lista ZUM będzie systematycznie aktualizowana, aby dostosować się do zmieniających się technologii i potrzeb rynku. Przepisy te będą obowiązywać do dnia zakończenia programu „Czyste Powietrze”, który obecnie przewidziany jest do 2029 roku.
Co z kotłami zagazowującymi drewno i kotłami na pellet?
Zmiany w programie „Czyste Powietrze" wymagają, aby wszystkie kotły na drewno i pellet pochodziły z listy Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM), koordynowana przez Instytut Ochrony Środowiska – do dotacji będą kwalifikować się wyłącznie urządzenia z listy. Kotły muszą spełniać określone standardy techniczne i ekologiczne. Weryfikacja urządzeń na liście ZUM opiera się na analizie raportów z badań dostarczanych przez producentów lub dystrybutorów. Po okresie przejściowym, na liście ZUM pozostaną tylko te urządzenia, które przeszły pozytywną weryfikację.
Program przewiduje różne poziomy dofinansowania, zależne od standardu kotła oraz poziomu dochodów beneficjenta:
Podstawowy poziom dofinansowania (45%): do 9100 zł na kocioł na pellet drzewny i do 9000 zł na kocioł zgazowujący drewno;
Podwyższony poziom dofinansowania (70%): do 14300 zł na oba typy kotłów.
Najwyższy poziom dofinansowania (100%): do 20400 zł na oba typy kotłów.
Należy pamiętać, że dotacja na kotły na biomasę nie będzie przysługiwać w strefach, gdzie lokalne prawo zabrania użytkowania takich urządzeń. Co więcej, przewody kominowe muszą być odpowiednio dostosowane do pracy z wybranym kotłem, co powinno znaleźć potwierdzenie w protokole z odbioru kominiarskiego.
Zasady wnioskowania w ramach programu Czyste Powietrze
Program „Czyste Powietrze” oferuje trzy poziomy finansowania: podstawowy, podwyższony oraz najwyższy, z których każdy adresuje różne potrzeby i zakresy projektów termomodernizacyjnych. Podstawowy poziom dofinansowania jest dostępny dla szerokiej grupy beneficjentów, którzy chcą poprawić efektywność energetyczną swoich domów, ale nie wymagają szeroko zakrojonych prac. Najwyższy poziom dofinansowania jest przeznaczony natomiast dla projektów, które obejmują kompleksową termomodernizację i wymianę starych źródeł ciepła na nowe, bardziej efektywne systemy.
Zmiany w programie „Czyste Powietrze” dotyczą m.in. możliwości ubiegania się o wsparcia na najwyższych poziomach – beneficjenci, którzy skorzystają z najwyższego poziomu dofinansowania na jeden budynek, mogą ubiegać się o dalsze wsparcie finansowe tylko w ramach podstawowego poziomu dla kolejnych projektów.
Program został również wzbogacony o nowe źródła finansowania, w tym środki z Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS), co pozwala na zwiększenie dostępnych funduszy – beneficjenci mogą uzyskać nawet 135 tys. zł bezzwrotnej dotacji na termomodernizację i instalację nowych, efektywniejszych źródeł ciepła. Jak podaje portal CzystePowietrze.gov.pl, do 12 kwietnia 2024 roku złożono już ponad 832 tys. wniosków, opiewających na łączną sumę 26 mld zł dofinansowania.
Prefinansowanie oraz pełnomocnictwo
Zachodzące w ramach programu „Czyste Powietrze” zmiany objęły również procedury dotyczące prefinansowania i pełnomocnictwa, mające na celu zwiększenie przejrzystości i bezpieczeństwa finansowego operacji.
Prefinansowanie – „Czyste Powietrze”
Zmodyfikowano warunki wypłaty zaliczek na realizację umów z wykonawcami – obecnie, aby otrzymać zaliczkę, beneficjent musi złożyć do odpowiedniego WFOŚiGW dyspozycję wypłaty zaliczki, która musi być wsparta kopią faktury zaliczkowej. Faktura ta powinna być wystawiona na beneficjenta lub beneficjenta i małżonka. Dodatkowo, zobowiązano beneficjentów do złożenia wniosku o płatność końcową, rozliczającego zakres przedsięwzięcia, w ciągu 120 dni od daty wypłaty zaliczki.
Pełnomocnictwo – „Czyste Powietrze”
Wprowadzono także nowe wymogi dotyczące pełnomocnictwa – od teraz każde pełnomocnictwo do składania wniosków w ramach programu musi być notarialnie poświadczone z podpisem własnoręcznym wnioskodawcy. Ta zmiana ma na celu ograniczenie ryzyka nadużyć oraz zapewnienie, że wszelkie działania prawne podejmowane w imieniu wnioskodawcy są w pełni autoryzowane i udokumentowane.
Kiedy wchodzą w życie zmiany w programie “Czyste Powietrze”?
Zmiany w programie "Czyste Powietrze" weszły w życie 22 kwietnia 2024 roku. Od tego dnia zaczynają obowiązywać nowe przepisy dotyczące m.in. obowiązku wyboru pomp ciepła oraz kotłów z listy Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM). Program przewiduje także okres przejściowy, który zakończy się 13 czerwca 2024 roku, co oznacza, że do tego czasu wnioskodawcy mogą jeszcze korzystać z dotychczasowych zasad dofinansowania.
Chcesz dowiedzieć się więcej na temat zmian w programie „Czyste Powietrze”? Gorąco zachęcamy do śledzenia oficjalnych portali programu oraz stron rządowych, które są regularnie aktualizowane o istotne informacje – zapraszamy również do kontaktu z naszymi specjalistami, którzy odpowiedzą na wszystkie najważniejsze pytania.